Παροιμίες και γνωμικά για το Αμπέλι της Σάμου

Παροιμίες και γνωμικά για το Αμπέλι της Σάμου

Παροιμίες και γνωμικά για το Αμπέλι της Σάμου

SW_ROU~3
Παροιμίες που χρησιμοποιούνται ως σήμερα, έχουν καταγραφεί στα «Λαογραφικά της Σάμου» του Νικ. Δημητρίου. Αυτές, είναι ενδεικτικές της ιδιαίτερης γλωσσικής παράδοσης της Σάμου η οποία σχετίζεται άρρηκτα με τον αμπελώνα και το σαμιακό μοσχάτο οίνο, όπως έχει περάσει στην καθημερινή έκφραση:

• «Τ’αμπέλια θελ’νι αμπελουργούς κι τα καράβια ναύτες» (Δηλαδή, η κάθε δουλειά θέλει τον ειδικό)
• «Τα πρώτα σταφύλια τα τρων’ οι καλουέρ’» (Δηλ: Το καλύτερο είδος το απολαμβάνουν εκείνοι που δεν κοπίασαν για να το παράξουν)
• «Άμα ακούσ’ς τζίτζιρα, ουρμάσανι οι ράις» (Δηλ: Μόλις έρθει το καλοκαίρι, ωριμάζουν οι ρόγες των σταφυλιών)
• «Φλιβάρ’ μήνα κλάδιβι, φιγκάρι μην αρώτα» (Δηλ: Ο Φεβρουάριος είναι η καταλληλότερη εποχή για το κλάδεμα του αμπελιού, ανεξαρτήτως των φάσεων του φεγγαριού)
• «Τσ’ Αια-Μαρίνας ράγα κι τ’ Αι-Λιά σταφύλ’» (Δηλ: Οι εργασίες να γίνονται τις κατάλληλες χρονικές περιόδους»
• «Οπ’ φτέρα κι βάτου, ανισκουμπώσ’ κι βάν’του» (Δηλ: Όπου φυτρώνει φτέρη και βάτος, ευδοκιμεί το αμπέλι)

Gallery

Σαμιακός οίνος και ντοπιολαλιά

Σαμιακός οίνος και ντοπιολαλιά

Σαμιακός οίνος και ντοπιολαλιά

SW_ROU~3

Υπάρχουν ζωντανές στη Σάμο, γλωσσικές εκφράσεις και λέξεις, οι οποίες σχετίζονται με την αμπελοκαλλιέργεια και το σαμιώτικο Μοσχάτο κρασί.

Ιδιαίτερες λέξεις περιγράφουν το είδος του εδάφους (ασπρουπλιές, μπαλκάμια), τις καλλιεργητικές εργασίες (αργολόγημα), τις ασθένειες του φυτού (σιναπίδι), τους εξειδικευμένους εργάτες για κάθε ειδική εργασία (βουτζάδες= βαρελάδες), τα στάδια ανάπτυξης του φυτού και του καρπού (μάτουρα, ξεκούντν’α), τα εργαλεία (αμπουλιαστήρ’, κατσουν’, οβανάς, θ’κελ’).

Ακόμη, σκεύη όπως η «αγκλιά» και το «αγκλάκ’»(ένα είδος κολοκύθας που όταν ξεραθεί τη χρησιμοποιούσαν ως ποτήρι) και μονάδες μέτρησης:

Η πολύ χρησιμοποιημένη στην καθομιλουμένη λέξη «γουμάρ’» (ένα φόρτωμα κρασιού περίπου 100 λίτρα, αλλά και μεταφορικά «ο ανόητος»), «κουλλτσίδα, η» έλικα των βλαστών των κλημάτων και μεταφορικά αυτός που επιβάλλει την παρουσία του σε μια παρέα, το «γράδου» (το γλευκόμετρο με το οποίο μετράμε βαθμούς γλυκύτητας αλλά και μεταφορικά εκείνος που έχει ορθή κρίση), οι «σελέδις»- τα μεγάλα κοφίνια με συγκεκριμένη χωρητικότητα σταφυλιών.

Η μεταφορική έννοια λέξεων που αποτελούν στοιχεία της ντοπιολαλιάς και του λεξιλογίου των αμπελοκαλλιεργητών, έχουν περάσει ως και στη σημερινή σαμιακή διάλεκτο μέσα από τις εκφράσεις της καθημερινότητας:

• «Ξεκούντ’να» τα όψιμα σταφύλια. Μεταφορικά, εκείνος που έχει ελλιπή ανάπτυξη ή νόηση.
• «Ξεκαζανίζου» βγάζω τα τσίπουρα από το καζάνι. Μεταφορικά, σχολιάζω αρνητικά, κουτσομπολεύω.
• «Ντούζ’κο» το πυκνό αμπέλι. Μεταφορικά, ο δυνατός άνθρωπος.
• «Κουφ’νάκι» το καλάθι μεταφοράς σταφυλιών. Μεταφορικά, εκείνος που δεν διαθέτει σταθερότητα.
• «Αργαζμένο» το χωράφι που είναι έτοιμο να φυτευτεί με αμπέλια. Μεταφορικά, κάτι ολοκληρωμένο.
• «Μαξούλ’» το σύνολο της παραγωγής. Μεταφορικά, το συσσωρευμένο χρήμα.
• «Θα σ’ φάει του σ’ναπίδ’» που σημαίνει θα αρρωστήσει ο αμπελώνας. Μεταφορικά, ο επηρεασμός της υγείας από τις άσχημες σκέψεις και το άγχος.
• «Κουκουσιλιάρ’ς» το χαλάζι που καταστρέφει τα σταφύλια. Μεταφορικά, ο κουτσομπόλης.

Gallery

Η ίδρυση της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου (Ε.Ο.Σ.Σ.)

Η ίδρυση της Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου (Ε.Ο.Σ.Σ.)

Η ίδρυση της Ε.Ο.Σ.Σ.

SW_ROU~3

Στη Σάμο έως το 1934 η οινοποίηση και το εμπόριο του κρασιού γινόταν από εμπόρους, οι οποίοι αγόραζαν τον μούστο από τους αμπελουργούς και το οινοποιούσαν στα οινοποιεία τους, τις λεγόμενες ταβέρνες, καθορίζοντας και τις τιμές. Επειδή όμως υπήρχε έντονο το φαινόμενο της εκμετάλλευσης των αμπελουργών, ιδρύθηκε η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου (Ε.Ο.Σ.Σ.) με τον Αναγκαστικό νόμο 6085/1934, στην οποία οι αμπελουργοί παρέδιδαν υποχρεωτικά την παραγωγή τους. Στη συνέχεια ο Συνεταιρισμός οινοποιούσε και εμπορευόταν το κρασί των αμπελουργών της Σάμου στο οινοποιείο του για λογαριασμό τους, έναντι κάποιου ποσού.

Gallery

Η ιστορία του Σαμιώτικου κρασιού

Η ιστορία του Σαμιώτικου κρασιού

Η ιστορία του Σαμιώτικου κρασιού

SW_ROU~3
Η ιστορία του Σαμιώτικου κρασιού θεμελιώνεται από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με έναν μύθο, ο Αγκαίος, ήρωας της Αργοναυτικής Εκστρατείας που βασίλεψε και στο νησί της Σάμου, μελέτησε και δίδαξε τον τρόπο με τον οποίο καλλιεργούσαν το αμπέλι οι κάτοικοι του νησιού.

Αναφορές όμως για τα σαμιώτικα κρασιά έχουν γίνει και άλλους σημαντικούς ανθρώπους των γραμμάτων και της τέχνης, όπως ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Θεόφραστος. Αξίζει να σημειωθεί πως γίνονται πολλές αναφορές ακόμη και σήμερα, για το πλοίο «Κυρήνεια» όπου μετέφερε κρασιά σε διάφορα λιμάνια.

Gallery

Ο Σαμιακός οίνος και η Καθολική εκκλησία της Σάμου

Ο Σαμιακός οίνος και η Καθολική εκκλησία της Σάμου

Ο Σαμιακός οίνος και η Καθολική εκκλησία της Σάμου

SW_ROU~3

Η Καθολική Κοινότητα της Σάμου, πριν την δημιουργία της «Ένωσης Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου» και την (αναγκαστική τότε) οινοποίηση και εμπορία του προϊόντος μέσω αυτής, είχε το ρόλο τροφοδότη και διακινητή γλυκού κρασιού για τις ανάγκες της Καθολικής Εκκλησίας σε Ιταλία, Αφρική και αλλού.

Είναι ζωντανές ακόμη οι μνήμες των παλιών κατοίκων της Σάμου αλλά και καθολικών ιερέων από τα υπόγεια της «Καθολικής Εκκλησίας» επί της παραλιακής οδού της Σάμου. Ήταν γεμάτα με χτιστές δεξαμενές σαμιακού οίνου αλλά και υπερμεγέθη ξύλινα βαρέλια, το καθένα από τα οποία έφερε «οικόσημα» Καρδιναλίων.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία της τελευταίας ηγουμένης του Τάγματος του Αγ. Ιωσήφ στη Σάμο, αδελφής Μικελίνας, στον βομβαρδισμό της πρωτεύουσας κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο από τους Γερμανούς, το κρασί από τα υπόγεια της εκκλησίας έρρεε στο λιμάνι, αλλάζοντας ως και το χρώμα της θάλασσας!

Το σαμιώτικο Μοσχάτο κρασί ως και σήμερα, τροφοδοτεί τις Καθολικές Αποστολές σε διάφορες χώρες, αν και σαφώς σε μικρότερες ποσότητες.

Gallery

Pin It on Pinterest