Κτίρια Συνεταιρισμών

Κτίρια Συνεταιρισμών

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Κτίρια Συνεταιρισμών
SW_ROU~3
Συνεταιρισμοί δημιουργήθηκαν σε όλα τα αμπελοοινικά χωριά της Σάμου με την ίδρυση της «Ενώσεως» το 1934. Για την στέγαση τους είτε αξιοποιήθηκαν υπάρχουσες κτιριακές υποδομές, είτε κτίστηκαν νέες εγκαταστάσεις που λειτουργούσαν κυρίως για γραμματειακή υποστήριξη, εκλογές αντιπροσώπων, παραλαβή σταφυλιών στις σταφυλοδόχους, επιδοτήσεις και πληρωμές προκαταβολής παραγωγού, κλπ. Τα κτίρια αυτά ήταν απλές κατασκευές ισόγειες ή διώροφες με μικρούς βοηθητικούς αποθηκευτικούς χώρους, τα περισσότερα ιδιοκτησίας της Ενώσεως. Μετά την άρση της αναγκαστικότητας (2016) δεν υπήρχε λόγος διατήρησης τους και είτε παραμένουν κλειστά, είτε έχουν αλλάξει χρήση με παραχώρηση σε εθελοντικά κλιμάκια ή συλλόγους, είτε με ενοικίασή τους σε ιδιώτες.

[tta_listen_btn]

Gallery

Τα αμπελοοινικά καλύβια

Τα αμπελοοινικά καλύβια

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Τα αμπελοοινικά καλύβια

SW_ROU~3
Τα «καλύβια» ήταν απλά ορθογώνια (επιμήκη ή τετραγωνισμένα σχεδόν) κτίσματα, κυρίως ισόγεια και μονόχωρα. Συνήθως επεκτείνονταν με βοηθητικά κτίσματα, για την αποθήκευση συγκομιδής και στέγαση των υποζυγίων. Πάνω από το βασικό ορθογώνιο, διαμορφωνόταν ξύλινο πατάρι που καταλάμβανε το μισό περίπου του χώρου και προσφερόταν για διανυκτέρευση των αμπελουργών. Η πρόσβαση γίνονταν από μια ξύλινη στενή σκάλα. Συχνά μέσα στο καλύβι υπήρχε και το πατητήρι, κτιστό ή ξύλινο.
Τα κτίσματα ήταν λασπόκτιστα, από ανάμικτες σχιστολιθικές, σκουρόχρωμες πέτρες (καφέ-καφεκίτρινες, γκρίζες (που επικρατούν στην περιοχή του Κοκκαρίου) αλλά και άσπρες.
Είχαν μικρά πορτοπαράθυρα και δίρριχτες στέγες. Κατά μαρτυρίες των ιδιοκτητών όσων έχουν απομείνει, τα περισσότερα σαμιώτικα «καλύβια» χτίστηκαν κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Κάποια μικρά ερειπωμένα καλύβια προδίδουν προγενέστερη ύπαρξη κτισμάτων που παραπέμπουν στον 18ο αιώνα. Η επικάλυψη κάποιων από τα καλύβια γινόταν με σχιστόπλακες που αφθονούν στην περιοχή και εξασφάλιζαν προστασία από τα καιρικά φαινόμενα.
Gallery

Τα πατητήρια (ληνοί) & το πολύμνιο

Τα πατητήρια (ληνοί) & το πολύμνιο

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Τα πατητήρια (ληνοί) & το πολύμνιο

SW_ROU~3
Το πατητήρια στη Σάμο ήταν κυρίως οικογενειακά και χτίζονταν μέσα στα αμπελοτόπια. Από τον 19ο αιώνα, κατασκευάζονταν χειρωνακτικά με πέτρες της περιοχής και λάσπη, συνήθως στο ισόγειο των καλυβιών που χτίζονταν σε κάθε αμπελώνα της Σάμου. Πρόκειται για «δεξαμενές» όπου ρίχνονταν τα σταφύλια μετά τον τρύγο. Εκεί πιέζονταν από τα μέλη της οικογένειας και τους εργάτες με γυμνά πόδια, ώστε να συλλεγεί ο μούστος στο «πολύμνι» (το «υπολήνιο»).
Στην αρχαιότητα, το «πατώ σταφύλια σε πατητήρι» λεγόταν «ληνοβατώ» και οι πατητές «ληνοβάται». Από απεικονίσεις στην αγγειογραφία διαπιστώνεται ότι οι «ληνοβάται» διευκολύνονταν στο πάτημα των σταφυλιών με το να στηρίζονται σε ραβδί ή να κρατιούνται από σχοινί που κρεμόταν από πάνω τους.
Το πατητήρι ή ληνός είναι μία μόνιμη χτιστή ή φορητή ξύλινη δεξαμενή – στέρνα σοβαντισμένη με αμμοκονίαμα (έβαζαν τριμμένο κεραμίδι, άμμο και ασβέστη, έκαναν λάσπη και σοβάντιζαν εσωτερικά τις πλευρές και τον πάτο, για να είναι στεγανό το πατητήρι), η οποία χρησιμοποιείται για το πάτημα των σταφυλιών με γυμνά πόδια και την εξαγωγή του μούστου (γλεύκους). Το μόνιμο πατητήρι ήταν πέτρινο ή χτιστό και είχε σχήμα ορθογώνιο ή τετράγωνο. Κατασκευάζονταν εντός του δαπέδου, κυρίως σε ορθογώνιο ή τετράγωνο σχήμα, με ύψος περίπου ένα μέτρο. Είχαν επικλινή βάση και άνοιγμα ώστε να είναι εύκολη η εκροή του μούστου. Ο μούστος έτρεχε στο πολύμνιο, το οποίο έμοιαζε με μικρό πηγάδι σκαμμένο μέσα στη γη με επικάλυψη «πορσελάνης». Στη συνέχεια ο μούστος μεταφερόταν στα σπίτια με τα «δερμάτια».
Ο τρυγητός ξεκινούσε νωρίς το πρωί, με το πρώτο φως της μέρας. Πατούσαν τα σταφύλια το απόγευμα και πρωί πρωί μετέφεραν το μούστο, μέσα σε «δερμάτια» φορτωμένα σε υποζύγια που τα οδηγούσαν «αγωγιάτες», στις ταβέρνες. Όσοι δεν διέθεταν πατητήρια, εξυπηρετούνταν από γειτονικά ή συγγενικά.
Μετά την ίδρυση του Συνεταιρισμού το 1934, τα πατητήρια σταδιακά εγκαταλείφθηκαν. Σήμερα διατηρούνται ελάχιστα σε οικογενειακά «καλύβια», σε διάφορες τοποθεσίες. Έχουν εντοπιστεί στους Μανωλάτες, στους Βουρλιώτες και στην Άμπελο. Χρονολογούνται από την αρχαιότητα μέχρι τα σύγχρονα χρόνια και κάποια από αυτά είναι δίχωρα, με έναν χώρο για να πατιούνται τα σταφύλια και έναν άλλο, το υπολήνιο, με την αναγκαία κοιλότητα απορροής του μούστου.
Σε κάποιες περιπτώσεις κοντά σε πατητήρια έχουν εντοπιστεί αγροικίες, γεγονός που αρχαιολογικά και ανθρωπολογικά δείχνει ότι την περίοδο του τρύγου οι οικογένειες μετανάστευσαν στους αμπελώνες για να βρίσκονται κοντά στην παραγωγή του κρασιού.
Gallery

Παραδοσιακές σταφυλοδόχοι στην Σάμο

Παραδοσιακές σταφυλοδόχοι στην Σάμο

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παραδοσιακές σταφυλοδόχοι στην Σάμο

SW_ROU~3
Πρόκειται για χτισμένες με πέτρα δεξαμενές μέσα στις οποίες, εκείνα τα χρόνια, ο ΕΟΣΣ συγκέντρωνε τα οινοστάφυλλα των αμπελοκαλλιεργητών του νησιού, οι οποίοι τα μετέφεραν με τα ζώα στο χώρο των σταφυλοδόχων.
Οι σταφυλοδόχοι είναι υπερυψωμένες δεξαμενές, ύψους περίπου 3 μέτρων, στηριγμένες σε πέτρινες δοκούς με μια ευθεία επιφάνεια όπου και εκφορτωνόταν η παραγωγή των σταφυλιών. Ξεκίνησαν να δημιουργούνται μόνιμες σταφυλοδόχοι σε όλα τα παραδοσιακά αμπελοοινικά χωριά της Σάμου, με την ίδρυση της Ένωσης Συνεταιρισμών το 1934. Κατασκευάζονταν κατά κύριο λόγο από υλικά της περιοχής (πέτρες και λάσπη) με κάποιο τσιμεντοκονίαμα ως επένδυση της δομής αγότερα.
Περιλάμβαναν ισόγειο τμήμα του οποίου το ύψος ήταν περίπου 3 μέτρα (ώστε να χωρά στο ύψος τα οχήματα φορτοεκφόρτωσης), μια υπερυψωμένη πλατφόρμα, ζυγαριά, δεξαμενές και χώρο γραφείου για την καταγραφή των ποσοτήτων.
Χρησιμοποιούνταν μέχρι και τη δεκαετία του 70 περίπου και σταδιακά εγκαταλείφθηκαν. Σήμερα, συναντάμε σταφυλοδόχους διάσπαρτες σε όλο το νησί καθώς περιηγούμαστε στα οινοπαραγωγικά χωριουδάκια της Σάμου. Στέκουν εγκαταλελειμμένες, ωστόσο παραμένουν σιωπηλοί μάρτυρες μιας άλλης εποχής που η οινοποιητική δραστηριότητα ανθούσε στη Σάμο.
Gallery

Αλλαγή χρήσης στα κτίρια των συνεταιρισμών στη Σάμου

Αλλαγή χρήσης στα κτίρια των συνεταιρισμών στη Σάμου

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Αλλαγή χρήσης στα κτίρια των συνεταιρισμών στη Σάμου

SW_ROU~3
Η αλλαγή χρήσης των Συνεταιρισμών της Σάμου που υπάγονταν στην «Ένωση» καταγράφεται ως εξής:
• Το κτίριο του Συνεταιρισμού Υδρούσσας έχει παραχωρηθεί προς χρήση, στο Πυροσβεστικό κλιμάκιο.
• Συνεταιρισμός Πανδρόσου: Αγοράστηκε από ιδιώτη, μετατράπηκε σε οικία
• Συνεταιρισμός Μεσογείου: Το ισόγειο ενοικιάζεται από ιδιώτη και λειτουργεί ως παραδοσιακό καφενείο. Το δώμα παραχωρήθηκε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσογείου και λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο.
• Συνεταιρισμός Παγώνδα: Ο αποθηκευτικός χώρος έχει ενοικιαστεί σε ιδιώτη, το κτίριο των γραφείων έχει παραμείνει κλειστό.
• Συνεταιρισμός Χώρας: Ενοικιάστηκε από το Ίδρυμα Swartz και έχει μετατραπεί σε στούντιο ηχογραφήσεων.
• Συνεταιρισμός Μυτιληνιών: Λειτουργεί ως χώρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μυτιληνιών
• Συνεταιρισμός Άνω Βαθέος: Έχει πωληθεί σε ιδιώτη.
• Συνεταιρισμός Κοκκαρίου: Έχει πωληθεί σε ιδιώτη. Χρήση του ως επαγγελματικού χώρου
• Συνεταιρισμός Αγ. Κωνσταντίνου: Έχει παραχωρηθεί στον Πολιτιστικό Σύλλογο «Αρίσταρχος ο Σάμιος»
• Συνεταιρισμός Βουρλιωτών: Κλειστό και αναξιοποίητο το κτίριο
• Συνεταιρισμός Αμπέλου: Έχει παραχωρηθεί προς χρήση, στο Πυροσβεστικό κλιμάκιο Αμπέλου
• Συνεταιρισμός Σταυρινήδων: Έχει παραχωρηθεί προς χρήση της Κοινότητας (του τοπικού διαμερίσματος)
• Συνεταιρισμός Πλατάνου: Διατηρείται σε χρήση από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Πλατάνου.
• Συνεταιρισμός Καρλοβάσου: Ενοικιάζεται από ιδιώτη, λειτουργεί ως επαγγελματικός χώρος εστίασης
• Το κτίριο του Συνεταιρισμού Λέκκας έχει παραχωρηθεί προς χρήση, στο Πυροσβεστικό κλιμάκιο της περιοχής
• Το κτίριο του Συνεταιρισμού Κοντακέικων καταστράφηκε ολοσχερώς από τον σεισμό του 2020
• Το κτίριο του Συνεταιρισμού Καστανιάς ενοικιάστηκε σε ιδιώτη
Gallery

Οι “Ταβέρνες”

Οι “Ταβέρνες”

από | Νοέ 7, 2023 | ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Οι “Ταβέρνες”

SW_ROU~3

Οι “Ταβέρνες” ήταν πέτρινες μεγάλες αποθήκες κρασιού που χτίστηκαν στον Κάμπο της Σάμου για την εξυπηρέτηση του οινεμπορίου της περιοχής. Εκεί οι αγρότες πουλούσαν τα προϊόντα τους σε εμπόρους και μεσίτες κατά τα χρόνια της τουρκικής Ηγεμονίας της Σάμου. Πρόκειται για πέτρινα και ογκώδη κτίρια, του 19ου κυρίως αιώνα, με ύψος περίπου 6 μέτρων και κεραμοσκεπές. Τα παράθυρα στα υψηλότερα σημεία των οικημάτων εξασφάλιζαν συνθήκες εξαερισμού των χώρων για την καλύτερη συντήρηση των οινικών προϊόντων.
Στη Σάμο επιλέγονταν για το χτίσιμο των «ταβερνών» παραθαλάσσιες κυρίως περιοχές ώστε η θαλασσινή αύρα να εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες διατήρησης των οίνων.
Τα προϊόντα  και κυρίως τα σταφύλια και το κρασί συγκεντρώνονταν στις πλησιέστερες “ταβέρνες”, αλλά και στον μικρό, αλλά πολύ εύφορο, κάμπο των Βουρλιωτών, όπου τα μετέφεραν οι γεωργοί με υποζύγια μέσω των παλιών μονοπατιών. Ένα παλιό μονοπάτι από αυτά που σώζονται σε καλή κατάσταση οδηγούσε από τις  Μανωλάτες στις Μαργαρίτες, στις Βαλεοντάδες, στον Άγιο Κωνσταντίνο κι από εκεί παραλιακά στις “Ταβέρνες” του Κάμπου. Ταβέρνες υπήρχαν και στους οικισμούς Μαργαρίτες, Βαλεοντάτες και αργότερα και στον παραθαλάσσιο οικισμό του Αγίου Κωνσταντίνου.
Οι ταβέρνες διατήρησαν τη χρήση τους μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και στη συνέχεια είτε ερειπώθηκαν, είτε πέρασαν στην ιδιοκτησία του Οινικού Συνεταιρισμού της Σάμου και μετατράπηκαν σε χώρους φορτοεκφόρτωσης οίνου, καταστήματα γεωργικών ειδών (σε Βαθύ και Καρλόβασι) και στο Μουσείο Οίνου του ΕΟΣ Σάμου στο Μαλαγάρι.
Ο όρος «ταβέρνα» («taberna») φαίνεται να έχει τις ρίζες του στα χρόνια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στην ελληνική οινική παράδοση έχει συνδεθεί με το κρασί ως τόπο συγκέντρωσης και από εκεί εμπορίας του. Στη συνέχεια, πέρασε στην σύγχρονη ελληνική γλώσσα ως χώρος κατανάλωσης κρασιού συνοδεία πρόχειρου φαγητού.

Gallery

Pin It on Pinterest