Από τον Άγιο Κωνσταντίνο με ανατολική κατεύθυνση, μπορεί κανείς να ακολουθήσει την ορεινή φιδογυριστή διαδρομή προς ένα από τα σημαντικότερα αμπελοχώρια, τους Βουρλιώτες. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την υπέροχη θέα προς τη θάλασσα που φτάνει ως το Κοκκάρι, αλλά και τους πολλούς ορεινούς αμπελώνες, καθόλη τη διάρκεια της διαδρομής προς το χωριό. Στην είσοδο του χωριού και πολύ κοντά στο δημοτικό χώρο στάθμευσης μπορεί ο επισκέπτης να εντοπίσει τη σταφυλοδόχο και, στο δρόμο προς την πλατεία του χωριού, το κτίριο του Συνεταιρισμού Βουρλιωτών.
Οινική Διαδρομή Άγιος Κων/νος – Κάμπος Βουρλιωτών – Βουρλιώτες
Από εκεί, με όχημα 4χ4 μπορεί κανείς να περιηγηθεί στους ορεινούς αμπελώνες σε υψόμετρο μέχρι και τα 960 μέτρα, να βρεθεί σε παραδοσιακό «καλύβι» στην περιοχή των «Κιουλάφηδων», να θαυμάσει τη μοναδική θέα στη βόρεια πλευρά του νησιού και να φτάσει μέχρι το δάσος τραχείας σαμιακής πεύκης, δρυς και καστανιάς που χρησιμοποιούνταν κατά το παρελθόν για την κατασκευή βαρελιών αποθήκευσης και μεταφοράς οίνου.
Από την κορυφογραμμή στο «Σύρραχο», μπορεί κανείς να επιστρέψει στους Βουρλιώτες και να κάνει μια μικρή στάση στην πανέμορφη πλατεία του χωριού όπου λειτουργούν επιχειρήσεις εστίασης και παραδοσιακά καφενεία. Από τους Βουρλιώτες μπορεί κανείς να κατευθυνθεί προς το παραθαλάσσιο και τουριστικό Κοκκάρι, να δει το παλαιό κτίριο του Συνεταιρισμού και να απολαύσει το θαλασσινό τοπίο.
Παραλία για το Πλύσιμο Κοφινιών, Σβάλα
Πριν φτάσει κανείς στην ευθεία προς τον Άγιο Κωνσταντίνο, λίγο μετά το βενζινάδικο που υπάρχει στο «Κάμπου Βουρλιωτών», ένα μικρό χωμάτινο δρομάκι στα δεξιά, οδηγεί στην παραθαλάσσια περιοχή που συνήθως ξέπλεναν τα κοφίνια και τους «σελέδες» (μεγάλα κοφίνια σταφυλιών) οι οινοπαραγωγοί και οι αγωγιάτες στο τέλος της μέρας κάθε τρύγου. Επρόκειτο για μια διαδικασία που δεν αμελούσαν και την έκαναν με μεγάλη προσοχή, ώστε να φεύγουν οι ξηρές ρόγες που υπάρχουν ενδιάμεσα στις βέργες και τα υπολείμματα του σταφυλοχυμού. Το αλάτι που ξηραινόταν πάνω στις βέργες της λυγαριάς, εμπόδιζε την ανάπτυξη μικροοργανισμών και εντόμων.
Σταφυλοδόχος Αγίου Κωνσταντίνου
Πρόκειται για υπερυψωμένη πλατφόρμα ύψους περίπου 3 μέτρων που αρχικά κατασκευάστηκε από υλικά της περιοχής (πέτρες και λάσπη) και προστέθηκε αργότερα τσιμεντοκονίαμα ως επένδυση της δομής. Τα παλαιά συστήματα παραλαβής σαμιακού οίνου (σταφυλοδόχοι) λειτουργούσαν επιτυχώς έως και τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όταν εγκαταστάθηκαν στα Οινοποιεία του Συνεταιρισμού τα υφιστάμενα έως σήμερα σύγχρονα συστήματα παραλαβής, οπότε οι σταφυλοδόχοι εγκαταλείφθηκαν οριστικά. Οι σταφυλοδόχοι του Αγ. Κωνσταντίνου καθώς και των Βουρλιωτών βρίσκοται σε κομβικά σημεία των αμπελοοινικών ζωνών του μοσχάτου, χωρίς να έχουν πλέον κάποια χρήση ή λειτουργία.
Άνω Σταφυλοδόχος Αγίου Κωνσταντίνου
Τσιμεντένια πλατφόρμα για την παραλαβή των σταφυλιών της περιοχής. Περιλάμβανε ισόγειο τμήμα ύψους περίπου 3 μέτρων ώστε να χωρούν να φορτοεκφορτώσουν τα οχήματα μεταφοράς σταφυλιών. Δεν χρησιμοποιείται πλέον και λειτουργεί ως χώρος στάθμευσης οχημάτων του εθελοντικού πυροσβεστικού κλιμακίου της περιοχής.
Παλιές Ταβέρνες Άγιος Κωνσταντίνος
Ο επισκέπτης μπορεί να εντοπίσει τα ερειπωμένα πλέον τεράστια κτίσματα που χρησιμοποιούνταν ως χώροι αποθήκευσης και εμπορίας σαμιακού οίνου («ταβέρνες») καθώς και πέτρινα υπολήνια που «τα έχει πάρει» η θάλασσα. Οι «ταβέρνες» αυτές είχαν χτιστεί στον Κάμπο Βουρλιωτών και την παραλιακή ζώνη του Αγίου Κωνσταντίνου ώστε η θαλασσινή αύρα να εξασφαλίζει καλύτερες συνθήκες διατήρησης των οίνων. Τα σταφύλια και το κρασί συγκεντρώνονταν εκεί καθώς τα μετέφεραν οι γεωργοί με υποζύγια μέσω παλιών μονοπατιών. Ένα παλιό μονοπάτι από αυτά που ακόμη διασώζονται σε καλή κατάσταση οδηγούσε από τους οικισμούς «Μαργαρίτες» και «Βαλεοντάδες», στις «ταβέρνες» του Αγίου Κωνσταντίνου και στις «Ταβέρνες» του «Κάμπου Βουρλιωτών».
Λίκνον Μεταξά
Το Λίκνον Μεταξά είναι το νέο σπίτι του Οίκου Μεταξά στο νησί της Σάμου, στο χωριό Βουρλιώτες. Πρόκειται για έναν πρότυπο αμπελώνα βιολογικής καλλιέργειας με αμπέλια 100 ετών, στις πλαγιές του όρους Άμπελος. Ο ιδιαίτερος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, που εστιάζει στις παραδοσιακές πεζούλες και στις αναβαθμίδες της Σάμου, καθιστά τον οίκο του Μεταξά περισσότερο ένα τοπίο παρά ένα ιδιαίτερο κτίριο μέσα στην έκταση ενός αμπελώνα.
Συνεταιρισμός Βουρλιωτών
Στην είσοδο του χωριού των Βουρλιωτών μπορεί κανείς να εντοπίσει στα δεξιά το κτίριο του Συνεταιρισμού.
Ο Συνεταιρισμός των Βουρλιωτών δημιουργήθηκε στο σημαντικό αυτό αμπελοοινικό χωριό της Σάμου, με την ίδρυση της «Ενώσεως» το 1934. Λειτουργούσε για τη γραμματειακή υποστήριξη των αμπελοκαλλιεργητών, τις επιδοτήσεις και πληρωμές προκαταβολής και προμήθευε γεωργικά εφόδια για τους καλλιεργητές.
Τα κτίριο, ιδιοκτησίας της Ενώσεως, μετά την άρση της αναγκαστικότητας (2016) δεν είχε πλέον λόγο λειτουργίας, οπότε και παραμένει αναξιοποίητο.
Σταφυλοδόχος Βουρλιωτών
Η σταφυλοδόχος των Βουρλιωτών βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, πλησίον του χώρου στάθμευσης. Χτίστηκε το 1936 και αποτελούσε το παλαιό σύστημα παραλαβής σαμιακού οίνου. Εγκαταλείφθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 όταν η παραλαβή σταφυλιών μεταφέρθηκε στα δύο οινοποιεία της Ενώσεως.
Αμπελώνες γύρω από το χωριό των Βουρλιωτών, «Καρσινός»
Λόγω της ημιορεινής διαμόρφωσης αλλά και των μεγάλων κλίσεων του εδάφους, στο νησί της Σάμου εξ αρχής της αγροτικής καλλιέργειας, δημιουργήθηκε η ανάγκη κατασκευής πολλών χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων ξερολιθιάς. Η αμπελοκαλλιέργεια στις αναβαθμίδες («πεζούλες ξερολιθιάς») αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη παραδοσιακή αμπελουργική πρακτική, χαρακτηριστική στην περιοχή των Βουρλιωτών.
Σταφυλοδόχος στην περιοχή Σύρραχο, Βουρλιωτών
Σταφυλοδόχος εγκαταλελειμμένη εδώ και δεκαετίες στέκει αριστερά στο χωμάτινο δρόμο που από το «Σύρραχο» Βουρλιωτών, οδηγεί στο χωριό.
Μονή Βροντιανής
Κατά την επιστροφή από την ορεινή περιήγηση στους αμπελώνες, εμφανίζεται το εμβληματικό «Μοναστήρι της Παναγίας Βροντά» ή αλλιώς «Βροντιανής» όπως την ονομάζουν οι ντόπιοι κάτοικοι. Είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Σάμου. Βρίσκεται στα Βόρεια του νησιού, ΝΑ από το χωριό Βουρλιώτες, σε περιοχή με ειδυλλιακή θέα. Χτίστηκε το 1566 από τους μοναχούς Ιάκωβο και Μακάριο κοντά σε ερείπια παλαιότερου ναού της Παναγίας και είναι αφιερωμένο στο Γενέθλιο της Θεοτόκου.
Ο αρχιτεκτονικός τύπος είναι βασιλική με τρούλο ενώ διατηρεί τον υψηλό περίβολο και τα λιθόχτιστα κελιά, που παραπέμπουν σε οχυρωμένο μοναστήρι. Το όνομα του μοναστηριού οφείλεται στις βροντές των κεραυνών, καθώς συνήθως την ημέρα της γιορτής της (8 Σεπτεμβρίου) έβρεχε και σηματοδοτούσε το τέλος του τρύγου για τα αμπέλια της περιοχής.
Το μοναστήρι της Βροντιανής βρίσκεται δίπλα σε ένα από τα πιο σημαντικά αμπελοχώρια της Σάμου και πλησίον του, υπάρχει ακόμη μια εγκαταλελειμμένη σταφυλοδόχος.
Καλύβι Κιουλάφα
Το σαμιώτικο «καλύβι» στην περιοχή «Κιουλάφηδες» είναι ένα πατρογονικό φιλόξενο σπιτάκι κτισμένο χειρωνακτικά με πρόχειρα υλικά, που καλύπτει ωστόσο τις ανάγκες στέγασης των αμπελοκαλλιεργητών. Προσφέρει προστασία από τις καιρικές συνθήκες, φύλαξη εργαλείων και εφοδίων για τις γεωργικές εργασίες και σε περιόδους έντονης αγροτικής δραστηριότητας, χρησιμοποιείται για τη διαμονή όλης της οικογένειας.
Λόγω των αποστάσεων από το χωριό των Βουρλιωτών, έγινε πιο ευρύχωρο, διώροφο και περιέχει πρόσθετο χώρο για τα ζώα, άλογο, σκυλιά, κότες και πρόβατα. Τα δυό αδέρφια που μένουν εκεί περιστασιακά είναι ιδιαίτερα φιλόξενοι και εργατικοί άνθρωποι που «φιλεύουν» τους περιηγητές ντόπιο τυρί, σαμιακό οίνο και «σούμα» (τοπική ρακή, προϊόν απόσταξης). Στο ισόγειο του καλυβιού υπάρχει πετρόκτιστο πατητήρι (ληνός) καθώς και υπολήνια, από τα παλιά χρόνια.
Ορεινοί Αμπελώνες Κιουλάφα, Βουρλιώτες
Από τη διασταύρωση της Επαρχιακής οδού Σάμου-Καρλοβάσου προς Βουρλιώτες, ανηφορίζουμε με όχημα στο χωριό. Στην είσοδό του, ακολουθούμε την ανηφορική διαδρομή προς Μονή Βροντά. Μετά το Μοναστήρι, για μια διαδρομή περίπου 10 χλμ. με όχημα 4Χ4 λόγω των χωμάτινων δρόμων, κινούμαστε προς ανατολικά και μετά, ακολουθούμε το παρακλάδι δυτικά που περνά παραπλεύρως στο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας. Περνάμε από την πάνω πλευρά της πηγής στο «Λάζαρο» και οδηγούμαστε στην περιοχή των «Κιουλάφηδων», με τους πιο χαρακτηριστικούς ορεινούς αμπελώνες της περιοχής. Διαμορφωμένα αμφιθεατρικά τα πατρογονικά αυτά αμπέλια όπου καλλιεργείται το σαμιώτικο μοσχάτο σταφύλι, εκτείνονται σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων.
Οι αμπελώνες αυτοί εξασφαλίζουν στο «άσπρο μικρόρωγο μοσχάτο», αργή και σταθερή ωρίμανση, μέχρι να αποκτήσει πολύ υψηλούς βαθμούς σακχάρων και να εμπλουτιστεί με τα αρώματα της σαμιακής γης.
Αμπελώνας Κιουλάφα, Ακαμάτη
Ένας από τους πιο ορεινούς αμπελώνες, στην περιοχή που ονομάζουν οι ντόπιοι «Ακαμάτη», έχει ειδυλλιακή θέα στη θάλασσα αλλά και όλο τον «Κάμπο Βουρλιωτών» ενώ το γεωφυσικό ανάγλυφο είναι απείρου κάλλους. Πρόκειται για δύσβατο και άνυδρο αμπελώνα, με κλήματα πατρογονικά, που αποτελούν έναν θησαυρό για την αμπελοκαλλιέργεια της Σάμου.
Ανήκει στην οικογένεια Κιουλάφα, από όπου φέρει όλη η περιοχή το όνομά της («Κιουλάφηδες) και καλλιεργείται σαμιώτικο μοσχάτο σε υψόμετρο 960 μέτρων, που αποδίδει σταφύλι εξαιρετικής ποιότητας, συνεισφέροντας έτσι στη δημιουργία του μοναδικού σαμιακού οίνου.
Αμπελώνας, Λάκκα Ταμπακλίνας
Από την περιοχή «Άσπρα Χώματα» και το σημείο που οι ντόπιοι ονομάζουν «Αλογοπομπός» καταλήγουμε σε αμπελώνα σε μορφή «κύπελλο», στην περιοχή «Λάκκα Ταμπακλίνας».
Πρόκειται για αμπελώνα οικογενειακό σε σχήμα αμφιθεατρικό, ο οποίος είναι ο υψηλότερος αμπελώνας στο γεωφυσικό ανάγλυφο του νησιού. Εκεί καλλιεργείται άσπρο μικρόρωγο μοσχάτο σε πολύ παλαιά κλήματα. Η αμπελοκαλλιέργεια σε τέτοιες περιοχές αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη παραδοσιακή αμπελουργική πρακτική, που δίνει πολύ χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις αλλά σταφύλι εξαιρετικής ποιότητας.
Οι αμπελώνες αυτοί εξασφαλίζουν στο «άσπρο μικρόρωγο μοσχάτο», αργή και σταθερή ωρίμανση, μέχρι να αποκτήσει πολύ υψηλούς βαθμούς σακχάρων και να εμπλουτιστεί με τα αρώματα της σαμιακής γης.
Δάσος Τραχείας Πεύκης-Δρυς-Καστανιάς, περιοχή «Άσπρα Χώματα» στο όρος Άμπελος
Από την περιοχή των «Κιουλάφηδων» ακολουθώντας το χωμάτινο δρόμο προς την περιοχή «Τσούκα», το δάσος με πεύκα στους «Κεχαγιάδες», το σημείο που ονομάζεται από τους ντόπιους «Ψι», φτάνουμε στο πυκνόφυτο δάσος στην περιοχή «Άσπρα Χώματα» με βελανιδιές, τραχεία πεύκη και καστανιές, αλλά και υπέροχη θέα στο ορεινό ανάγλυφο της Σάμου.
Η βλάστηση του όρους Άμπελος στην περιοχή των Βουρλιωτών, είναι πολύ πλούσια. Κυριαρχούν τα πεύκα στα χαμηλά, η τραχεία πεύκη και ψηλότερα η μαύρη πεύκη, που σχηματίζει εκτεταμένα μονότονα δάση – εναλλασσόμενα με αμπέλια σε αναβαθμίδες. Υπάρχουν ακόμα βελανιδιές, καστανιές και άλλα είδη δένδρων, μαζί με θάμνους, φρύγανα και γεώφυτα, στις πιο άγονες και βραχώδεις περιοχές. Γενικά, η περιοχή είναι σημαντική από οικολογική άποψη διότι σ’ αυτήν μπορεί κανείς να συναντήσει πολλά ενδημικά και σπάνια φυτά. Τα ξύλα από αυτά τα δάση χρησιμοποιούνταν κυρίως για την κατασκευή βαρελιών και μεγάλων οινοδεξαμενών αποθήκευσης σαμιακού οίνου, από ντόπιους τεχνίτες-βαρελοποιούς με μεγάλη επιδεξιότητα.
Ένα ξύλινο βαρέλι προσδίδει στο κρασί αρώματα και τα γευστικά χαρακτηριστικά του ξύλου από το οποίο είναι φτιαγμένο και επιτρέπει στο οξυγόνο να έρθει σε αργή και ελεγχόμενη επαφή με το κρασί.
Συνεταιρισμός Κοκκαρίου, Σάμος
Από το αμπελοχώρι των Βουρλιωτών με μια ειδυλλιακή σε θέα διαδρομή κατάβασης, από στενό δρόμο όλο στροφές, μπορεί ο επισκέπτης να φτάσει στη διασταύρωση με την Ε.Ο Σάμου Καρλοβάσου και, μέσω αυτής να κατευθυνθεί στο Κοκκάρι.
Η απόσταση με όχημα είναι 9 περίπου χλμ και διαρκεί 20 λεπτά. Το Κοκκάρι, από παραδοσιακό ψαροχώρι έχει εξελιχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς του νησιού.
Το κτίριο του Συνεταιρισμού στον κεντρικό δρόμο του χωριού δημιουργήθηκε τα πρώτα χρόνια ίδρυσης της «Ενώσεως» το 1934. Μετά την άρση της αναγκαστικότητας οι επιμέρους Συνεταιρισμοί δεν είχαν πλέον λόγο λειτουργίας. Το κτίριο έχει πωληθεί σε ιδιώτες και λειτουργεί ως επιχείρηση εστίασης.
