Σαμιακός οίνος και ντοπιολαλιά

SW_ROU~3

Υπάρχουν ζωντανές στη Σάμο, γλωσσικές εκφράσεις και λέξεις, οι οποίες σχετίζονται με την αμπελοκαλλιέργεια και το σαμιώτικο Μοσχάτο κρασί.

Ιδιαίτερες λέξεις περιγράφουν το είδος του εδάφους (ασπρουπλιές, μπαλκάμια), τις καλλιεργητικές εργασίες (αργολόγημα), τις ασθένειες του φυτού (σιναπίδι), τους εξειδικευμένους εργάτες για κάθε ειδική εργασία (βουτζάδες= βαρελάδες), τα στάδια ανάπτυξης του φυτού και του καρπού (μάτουρα, ξεκούντν’α), τα εργαλεία (αμπουλιαστήρ’, κατσουν’, οβανάς, θ’κελ’).

Ακόμη, σκεύη όπως η «αγκλιά» και το «αγκλάκ’»(ένα είδος κολοκύθας που όταν ξεραθεί τη χρησιμοποιούσαν ως ποτήρι) και μονάδες μέτρησης:

Η πολύ χρησιμοποιημένη στην καθομιλουμένη λέξη «γουμάρ’» (ένα φόρτωμα κρασιού περίπου 100 λίτρα, αλλά και μεταφορικά «ο ανόητος»), «κουλλτσίδα, η» έλικα των βλαστών των κλημάτων και μεταφορικά αυτός που επιβάλλει την παρουσία του σε μια παρέα, το «γράδου» (το γλευκόμετρο με το οποίο μετράμε βαθμούς γλυκύτητας αλλά και μεταφορικά εκείνος που έχει ορθή κρίση), οι «σελέδις»- τα μεγάλα κοφίνια με συγκεκριμένη χωρητικότητα σταφυλιών.

Η μεταφορική έννοια λέξεων που αποτελούν στοιχεία της ντοπιολαλιάς και του λεξιλογίου των αμπελοκαλλιεργητών, έχουν περάσει ως και στη σημερινή σαμιακή διάλεκτο μέσα από τις εκφράσεις της καθημερινότητας:

• «Ξεκούντ’να» τα όψιμα σταφύλια. Μεταφορικά, εκείνος που έχει ελλιπή ανάπτυξη ή νόηση.
• «Ξεκαζανίζου» βγάζω τα τσίπουρα από το καζάνι. Μεταφορικά, σχολιάζω αρνητικά, κουτσομπολεύω.
• «Ντούζ’κο» το πυκνό αμπέλι. Μεταφορικά, ο δυνατός άνθρωπος.
• «Κουφ’νάκι» το καλάθι μεταφοράς σταφυλιών. Μεταφορικά, εκείνος που δεν διαθέτει σταθερότητα.
• «Αργαζμένο» το χωράφι που είναι έτοιμο να φυτευτεί με αμπέλια. Μεταφορικά, κάτι ολοκληρωμένο.
• «Μαξούλ’» το σύνολο της παραγωγής. Μεταφορικά, το συσσωρευμένο χρήμα.
• «Θα σ’ φάει του σ’ναπίδ’» που σημαίνει θα αρρωστήσει ο αμπελώνας. Μεταφορικά, ο επηρεασμός της υγείας από τις άσχημες σκέψεις και το άγχος.
• «Κουκουσιλιάρ’ς» το χαλάζι που καταστρέφει τα σταφύλια. Μεταφορικά, ο κουτσομπόλης.

Gallery

Pin It on Pinterest

Κοινοποίηση!